Bài viết của Thạc sĩ – Bác sĩ. Nguyễn Chánh Bảo Sơn (chuyên khoa Da liễu tại Phòng khám đa khoa Vigor Health)
TẠI SAO XUẤT HIỆN MỤN TRỨNG CÁ?
Mụn trứng cá là bệnh về da rất phổ biến hiện nay và là bệnh lý của đơn vị nang lông tuyến bã ở da liên quan đến nhiều yếu tố bao gồm:
•Sự tăng sừng cổ nang lông kèm theo hiện tượng viêm dẫn đến tắc lỗ nang lông
•Sự thay đổi hoạt động của hóc-môn, đặc biệt là Androgen và Dihydrotestosterone làm tăng tiết bã nhờn ở da
•Do vi khuẩn Cutibacterium Acnes (tên gọi trước đây là Propionibacterium Acnes) kích thích phản ứng viêm
Đặc biệt, sự xuất hiện mụn trứng cá còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác như di truyền từ bố hoặc mẹ, môi trường sống, cách ăn uống, tâm sinh lý, việc vệ sinh da mặt hay sử dụng các loại mỹ phẩm, thuốc bôi không đúng cách…
CÁC TRIỆU CHỨNG CỦA MỤN TRỨNG CÁ
Tổn thương da trong mụn trứng cá có 2 loại là tổn thương không viêm và tổn thương viêm:
•Tổn thương không viêm (mức độ mụn trứng cá nhẹ):
Da xuất hiện mụn cồi (nhân trứng cá) do sự ứ đọng các chất bã trong lòng tuyến bã và gồm 2 loại sau:
✔️Mụn đầu đen (nhân mở): là loại mụn có nhân màu đen do hiện tượng oxy hóa các chất sừng Keratin. Những nốt đen nổi cao hơn mặt da và có thể thoát ra ngoài.
✔️Mụn đầu trắng (nhân đóng): là những chấm nhỏ màu trắng ngà ở dưới da, đường kính vài mm do chất bã không thoát ra ngoài được.
•Tổn thương viêm (mức độ mụn trứng cá trung bình và nặng):
✔️Ở mức độ mụn trứng cá trung bình, vùng da thương tổn xuất hiện nhiều mụn đầu trắng, đầu đen. Đồng thời có thêm sẩn, mụn mủ có quầng viêm xung quanh.
✔️Ở mức độ mụn trứng cá nặng, vùng da thương tổn xuất hiện nhiều mụn mủ, nang, nốt và cục sưng mềm, lớn. Một vài nốt tạo thành nang ở sâu. Các cục sâu này có thể hóa mềm tạo ra áp-xe và để lại sẹo xấu.
VẬY LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĐIỀU TRỊ MỤN TRỨNG CÁ?
Việc điều trị chủ yếu đánh vào cơ chế bệnh sinh mụn trứng cá và tình trạng lâm sàng của bệnh nhân. Điều trị sớm, đúng thuốc, đúng phác đồ sẽ giúp bạn tránh được các biến chứng như dát thâm, sẹo lồi, sẹo lõm…
1. Điều trị không dùng thuốc:
•Có chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý, đời sống tinh thần thoải mái.
•Chăm sóc da mặt đúng cách, không nên tự ý nặn, lễ, hút mụn
2. Điều trị dùng thuốc:
Tác động tại chỗ:
•Lên vi khuẩn và viêm nang lông
✔️Sử dụng Benzoyle peroxide (BPO) nồng độ 2.5%, 5%, 10% có tác dụng diệt khuẩn, tiêu sừng
✔️Kháng sinh bôi: Erythromycine 2%, Clindamycine 1%
✔️Dung dịch lưu huỳnh 5%…
•Trên tăng sừng
✔️Các Retinoid: tiêu sừng và ngăn ngừa hình thành nhân trứng cá. Các sản phẩm gồm có adapalene, tretinoin, tazarotene…
✔️Thuốc tiêu sừng khác: Benzoyle peroxide, Salicylic acid 2-3%, Azelaic acid 20%…
Tác động toàn thân:
•Lên vi khuẩn và viêm nang lông
✔️Kháng sinh uống: Doxycycline, Minocycline, Clindamycin, Azithromycine…chỉ định cho mụn trứng cá trung bình, nặng.
✔️Isotretinoin: dùng trong điều trị thể nặng hoặc khi các thuốc khác không đáp ứng. Tuy nhiên có thể gặp các tác dụng phụ như khô da, môi, mắt, trầm cảm và ảnh hưởng đến chức năng gan, tăng mỡ máu. Đặc biệt thuốc gây quái thai ở phụ nữ mang thai, vì vậy phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nếu dùng Isotretinoin cần áp dụng biện pháp tránh thai hiệu quả và tham vấn ý kiến bác sĩ khi muốn có thai. Đồng thời trong thời gian điều trị bằng Isotretinoin, cả nam và nữ tuyệt đối không được hiến máu.
•Lên tăng tiết bã nhờn
✔️Isotretinoin
✔️Liệu pháp hóc-môn: cần cân nhắc trên từng bệnh nhân cụ thể trước khi sử dụng thuốc nhóm này bao gồm thuốc ngừa thai, thuốc kháng Androgen (Spironolactone).
3. Các liệu pháp hỗ trợ khác bạn có thể tham khảo:
•Lấy nhân mụn
•Lột da bằng hóa chất
•Đèn LED
•IPL (Intense Pulsed Light – Nguồn ánh sáng theo nhịp cường độ cao
•Liệu pháp quang động học
•Lăn kim vi điểm sóng cao tần
Khi có bất kỳ triệu chứng gì của mụn trứng cá, bạn nên đến các cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ chuyên khoa Da Liễu thăm khám và có phác đồ điều trị phù hợp. Không nên chần chừ và tự xử lý tại nhà vì bạn có thể làm tình trạng mụn kéo dài, nặng hơn và để lại sẹo. Bên cạnh đó việc điều trị mụn cần nhiều thời gian nên hãy kiên nhẫn theo suốt liệu trình điều trị để có kết quả tốt nhất.
