Trong các gói khám tổng quát, khám sức khỏe định kỳ chúng ta thường hay bắt gặp danh mục kiểm tra bộ mỡ thông qua xét nghiệm máu. Nhiều người thường ngó lơ kết quả này, nhất là các bạn trẻ bởi tâm lý chủ quan. Sau 1 thời gian sẽ để lại nhiều hậu quả với biến chứng khôn lường.
Vậy kiểm tra bộ mỡ giúp chúng ta biết những gì?
Trong 1 danh mục kiểm tra bộ mỡ sẽ gồm 2 phần Cholesterol toàn phần và Triglyceride. Đây chính là thành phần chất béo ở trong máu, thường được gọi là thành phần mỡ của máu hay chính xác hơn là Lipid máu.
Cholesterol là chất giống như mỡ có ở màng tế bào mọi bộ phận của cơ thể từ hệ thần kinh đến gan tim. Cơ thể sử dụng Cholesterol để tạo các hormon, acid mật, vitamin D và nhiều chất khác. Khoảng 30% lượng Cholesterol của cơ thể là từ thức ăn chúng ta ăn vào, 70% còn lại là do cơ thể sản xuất ra. Cholesterol tuần hoàn trong máu, nhưng tự bản thân không thể di chuyển được. Do vậy để luân chuyển trong máu, Cholesterol phải kết hợp với một Protein (Apoprotein) để tạo thành Lipoprotein.
Lipoprotein có lõi bên trong gồm Cholesterol và Triglyceride, vỏ ngoài là Protein (Apoprotein) và Phospholipid. Có nhiều loại Lipoprotein mang Cholesterol, nhưng có hai loại chính trong máu là:
+Lipoprotein có tỷ trọng thấp (LDL – Cholesterol) còn gọi là cholesterol xấu, vì nó mang cholesterol đến các mô của cơ thể trong đó có động mạch. Phần lớn lượng cholesterol trong máu là LDL – Cholesterol và mức này càng cao thì nguy cơ bệnh tim mạch càng lớn.
+Lipoprotein có tỷ trọng cao (HDL – Cholesterol) còn gọi là cholesterol tốt, vì nó mang cholesterol từ các mô (trong đó có động mạch) đi về gan và từ gan sẽ đào thải ra khỏi cơ thể. Do đó mức HDL – Cholesterol trong máu càng cao thì nguy cơ bệnh tim mạch càng thấp.
Khi có quá nhiều Cholesterol trong máu, lượng Cholesterol thừa sẽ xâm nhập vào thành mạch, càng ngày lượng mỡ tích tụ ở thành mạch càng nhiều sẽ tạo thành mảng xơ vữa. Mảng xơ vữa này làm hẹp lòng mạch và làm thành mạch trở nên cứng hơn không còn mềm mại, tình trạng này gọi là xơ vữa động mạch.
Nếu động mạch vành bị tắc nghẽn do mảng xơ vữa thì vùng tim mà nó cấp máu sẽ không được cung cấp đủ oxy và chất dinh dưỡng, tình trạng này sẽ dẫn đến “Đau thắt ngực”. Mảng xơ vữa có chứa nhiều cholesterol có thể bị vỡ ra, giải phóng cholesterol và mỡ vào trong lòng mạch, làm hình thành cục huyết khối ngay trên mảng xơ vữa làm cản trở máu đi qua động mạch, đưa đến tình trạng đột quỵ tim hay nhối máu cơ tim.
Triglyceride là dạng khác của mỡ được tìm thấy trong máu và trong thức ăn. Các yếu tố làm tăng triglyceride là thừa cân, béo phì, hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, ít hoạt động thể lực, ăn quá nhiều chất ngọt và tinh bột.
Tăng triglyceride sẽ làm tăng nguy cơ tim mạch. Khi triglyceride tăng rất cao >5.7mmol/L thì người bệnh có nguy cơ bị viêm tụy và cần điều chỉnh ngay bằng thuốc để phòng ngừa tình trạng này.
Do đó để giảm triglyceride cần phải thay đổi lối sống như giảm cân, ngừng hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, tăng cường hoạt động thể lực, hạn chế chất ngọt và tinh bột, đôi khi phải dùng thuốc trong những trường hợp triglycerid quá cao.
Các trị số của Cholesterol và Triglyceride thường được tính theo đơn vị mmol/L với các mức độ
Cholesterol toàn phần: 3.6 – 5.7 mmol/L (bình thường) . Trong đó:
+ HDL – Cholesterol (Cholesterol tốt): >1.3 mmol/L (bình thường)
+ LDL – Cholesterol (Cholesterol xấu): Triglyceride: 0.5 – 1.7 mmol/L (bình thường)
Các yếu tố ảnh hưởng đến cholesterol và triglyceride:
+ Các yếu tố không thể thay đổi: di truyền, tuổi, giới.
+ Các yếu tố có thể thay đổi:
Chế độ ăn uống hợp lý. Hạn chế thức ăn có chứa acid béo bão hòa, chất béo dạng Trans (Trans fat), Cholesterol. Và nên ăn nhiều thức ăn có chứa acid béo không bão hòa.
–Acid béo bão hòa thường có trong các loại mỡ có nguồn gốc từ động vật.
–Chất béo dạng Trans (Trans fat) thường có trong các loại thực phẩm chứa dầu hay mỡ bị Hydrogen hóa như khoai tây chiên, bánh quy, bơ thực vật cứng, các loại thực phẩm chiên trong dầu ở nhiệt độ cao.
–Cholesterol trong thức ăn thường có nguồn gốc từ động vật như gan và một số phủ tạng khác, lòng đỏ trứng, tôm, các sản phẩm sữa toàn phần bao gồm cả bơ, cream, phomat. Cần hạn chế Cholesterol trong thức ăn
–Acid béo không bão hòa thường có trong dầu thực vật, trong dầu oliu, dầu quả bơ, dầu lạc, trong mỡ cá (cá Hồi) hoặc các loại hạt khô như hạnh nhân, hạt phỉ, đậu phộng.
Luyện tập thể dục thường xuyên, việc này sẽ giúp giảm cân, giảm LDL – Cholesterol (Cholesterol xấu) và Triglyceride đồng thời làm tăng HDL – Cholesterol (Cholesterol tốt).
